سومین دوره از این سلسله مباحث تدبر در نهج البلاغه است که هر ماه با یک موضوع و در دو جلسه متوالی برگزار می گردد، موضوعات این ماه به مناسبت هفته قرآنی دانشگاه  ها و همچنین مصادف با هفته کتابخوانی به تحت عنوان" حکمت زندگی" با بررسی "نامه امام علی(ع) به امام حسن (ع)" توسط دکتر سید سعید آیت رئیس دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد 23 آبان در سالن اجتماعات این دانشگاه برگزار گردید.

     دکتر آیت در آغاز سخن  حادثه زلزله غرب کشور را تسلیت گفته، آرزو کرد بتوانیم با استفاده از روش های علمی و استفاده از تجارب دیگران، در خور جامعه ای دینی  عمل کنیم.

ایشان اینگونه ادامه داد که فرصتی در اختیار ما در زندگی، از ابتدا تا مرگ گذاشته شده است که بعضی از تصمیم ها از همان ابتدا با به دنیا آمدن ما برای ما مشخص شده است مثل ملیت، مذهب، نام و پدر و مادر، ولی یک سری چیزها به تصمیم خود ماست و علی القاعده هم نسبت به آن بخشی که به تصمیم خود ماست بازخواست می شویم که طبق برداشت ما از اصول دین که یکی از آنها عدل است این است که خدا از چیزهایی که در اختیار ما قرار داده است ما را بازخواست کند. در این فرصت محدود ویژگی هایی زندگی کردن در این دنیا دارد که از بعضی از آنها گریزی نیست مثل غفلت یعنی خیلی وقتها اگر غفلت در زندگی نباشد امورات دنیا نخواهد گردید. ولی در دین چیزی که از ما خواسته می شود این است که کلیت مسیر مشخص باشد یعنی ما حداقل بدانیم سمت و سوی جهت ما خدا یا فرامین خدا است و علاوه بر آن مطابق با نعمتهایی مثل رحمت و عقلانیت که در اختیار ما قرار گرفته است بتوانیم زندگی کنیم. در دین جایی خلاف عقل از ما خواسته نشده است اگر چیزی در تناقض با عقل قرار گرفت خارج از دین است. خداوندگار تقوی و عقلانیت حضرت علی است هیچ کاری خلاف عقل از ایشان نمی توان دید .

     باید ببینیم چگونه زندگی کنیم که بازنده نباشیم یکی اینکه روزگار خودمان را ببینیم، نقد زندگیمان را ببینیم یکی از بیان های اسلام برای پیروانش این است که خداوند آنچه را که خوب است بر ما حلال کرده است و آنچه را حرام کرده است چیزهای بدی است. یعنی ما قرار است از همه تمتعهای طیب دنیوی هم استفاده کنیم در دین ما تاکید بر این است که ما مبتنی بر عقلانیت یک سری اصول را رعایت کنیم ولی لذت وافر همراه با شکر متناسب و آسایش هم از زندگی ببریم . چگونه زندگی کردن، حکمت زندگی است.

     رئیس دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد پس از این مقدمه شروع به خواندن و تحلیل نامه حضرت کرده طی آن به این نکات اشاره کرد: حضرت علی (ع) در این نامه به فرزندش توصیه می کند به جایگاه های دنیوی که فانی و گذرنده است دل نبند، دو چیز انسان را به طور خاص به عجز خود متوجه می کند یکی مصیبت ها و مرگ است و یکی هم بیماری ها. یعنی یک مرتبه انسان متوجه می شود آن تصوری که از خود داشته است صحیح نیست. غرور انسان فریب خوردن از دنیاست، خواهش های نفسانی خیلی وقتها انسان را زمین می زند و حضرت علی (ع) به این اشاره می کند و به امام حسن (ع) گوشزد می کند. خوش به حال کسی که اینقدر حواسش به خودش هست که حواسش به بقیه نیست، خاستگاه امر به معروف و نهی از منکر باید محبت باشد.

معنی تقوی این است که انسان در مواجهه با کجی ها از خدا شرم کند و این یعنی اینکه توقف کنیم از اینکه خلاف دستورات خدایی که اینقدر مهربان و با عظمت است عمل کنیم. بعضی وقتها که دلمان می گیرد و غمگین هستیم باید بنا به توصیه حضرت علی (ع) به یاد خدا بیفتیم وقتی خیلی شاد یا غمگین هستیم باید به مزار گذشتگان برویم تا دریابیم که این مسائل نیز می گذرد و آزمایشی است. ریسمان الهی وجود دارد این ما هستیم که باید به آن چنگ بیندازیم. خودمان باید برویم سمت خدا. بعضی ها می گویند خدا با ما قهر کرده است خدا اینقدر مهربان است با هیچ کس قهر نمی کند. در حدیثی قدسی آمده است که اگر آنهایی که به من پشت می کنند می دانستند که من چقدر اشتیاق دارم به آنها، از شوق می مردند. اندرزهای نیکو را اگر کنار بگذاریم دلمان می میرد از اینرو حضرت علی(ع) به امام حسن(ع) سفارش می کند با اندرزهای نیکو دل خود را زنده نگه دارد. عبودیت تنها نماز خواندن نیست عبد یعنی کسی که راه را هموار می کند برای حضور خدا. باید از درون بجوشیم تا دلمان زنده باشد. اتفاقات بد زندگی را آزمایش الهی و الطاف خفیه الهی بدانید. آخرت را برای دنیا هزینه نکنیم. خیلی وقتها وقتی ما دیگران را به نیکی فرامیخوانیم ناخودآگاه خودمان هم به سوی خوبی قدم برمی داریم. جهاد که در دین ما به آن توصیه فراوان شده است به معنی تلاش کردن است که قسمتی از آن مربوط به نفس است . فقط تلاش باید در جهت خدا و خلق خدا باشد. ملامت ملامتگران نباید ما را از تلاش در راه خدا باز دارد. باید با سختی ها خود را ورزیده کنیم و شناختمان را هم از دین کاملتر کنیم. پسندیده نیست که سالها از عمر ما گذشته باشد ولی شناخت ما نسبت به دین با سالهای اولیه زندگیمان یکی باشد و هیچ تفحصی در دین نداشته باشیم. سر رشته امور ما به دست خداست بنابراین ما در امور باید به خدا پناه ببریم و اگر دعا می کنیم استجابت آن را هم به خدا واگذار کنیم و بدانیم اگر دعاهای ما مستجاب شود یا نشود، آزمایشی جدید در پیش داریم و این یک نگرش دینی است نه اینکه انتظار داشته باشیم خدا تمام دعاهای ما را مستجاب کند. در نگرش دینی ما در دم زندگی می کنیم یعنی در زمان حال. در زمان حال هم باید کار درست را انجام دهیم. باید در این ظرافت های نامه حضرت علی(ع) به فرزندش دقت کنیم که ایشان وصیت به چه اموری می کند و توجه کنیم که آیا ما نیز به فرزندانمان همین توصیه ها را داریم یا نه. متاسفانه ما گاه برداشت هایی از دینداری داریم و توصیه هایی می کنیم که با سیره معصومین مطابقت ندارد و بعضی اوقات سلایق خود را به دین نسبت می دهیم . مناسب است که قبل از دیر شدن مهارتهای زندگی را به فرزندان خود یاد بدهید. از تجربیات دیگران استفاده کنیم. از مشکلات پیش آمده باید درس بگیریم ولی ما بیشتر مشکلات را فراموش می کنیم. یکی از روشهای تشخیص اینکه راه درست را می رویم این است که آرامش و آسایشمان فزون شود. اگر چیزی را نمی دانید صبر کنید تا به آگاهی و روشنی برسید و بدون آگاهی پا در هیچ مسیری نگذارید. ما علم پیدا می کنیم که سودی برای ما داشته باشد، دنیا و آخرتمان را بهتر کند، و در این راستا وقتی بندگی می کنیم زندگی کردن برایمان راحت تر است، هم در دنیا و هم در آخرت، و برای همین است که وقتی آرامش ما در کاری به هم می خورد باید دقت کنیم شاید مسیر را اشتباه می رویم. و دقت کنیم که در کشف حقیقت و شناخت علم قرار است بندگی کنیم، خیلی وقتها مشکلات ما از آنجاست که دنبال خدایی کردنیم. در نگرش یک فرد دیندار، ما به دنیا نیامده ایم که خدایی کنیم آمده ایم بندگی کنیم. ما تلاش می کنیم خیلی چیزها را بفهمیم و علممان زیاد شود ولی خیلی چیزها را هم نمی دانیم و باید به آن اعتراف کنیم. آزمایشات الهی انواع مختلفی دارد و هر کس به گونه ای آزمایش می شود. خداوند بندگانش را که دوست دارد پخته تر می کند . حضرت علی(ع) خداوندگار زهد است. اعتماد به مهربانی خدا کار را آسانتر می کند. یکی از دلایل افسردگی در جامعه امروز این است که خیلی چیزها را می دانیم ولی عمل نمی کنیم.

خدا جز به نیکوکاری فرمان نداده است وقتی برای انجام کاری مردد هستید اگر کار نیکی نیست آن را انجام ندهید. توصیه این است که  اگر چیزی خوب است به آن فرمان بده و اگه چیزی بد است از آن نهی کن. در هیچ جایی پیدا نمی کنیم که حضرت علی (ع) دروغ گفته باشد مثلا در مورد معاویه صفتی را گفته باشد که در معاویه نباشد. ولی متاسفانه بعضی رفتارهای ما سیاق ائمه و قرآن نیست.